E-waste
“In eerste instantie bleek dat iets te kort door de bocht. ‘E-waste’, zoals smartphones en laptops, wordt in veel grotere aantallen ingezameld en is makkelijker demonteerbaar. Hierdoor is de recycling van e-waste sneller economisch interessant. Tevens ontdekten we dat het in Nederland nog geen gemeengoed is voor ziekenhuizen om de oude pacemakers en ICD’s te laten recyclen. Een inzamelings- en verwerkingsproces voor pacemakers en ICD’s bestond niet en ook de producenten van de producten bieden geen retourproces aan.”

Recyclingstroom
“Door het plaatsen van een oproep op het duurzame innovatie-platform Futureproof kwamen we in contact met vijf partijen die geïnteresseerd waren om voor ons een recyclingstroom op te zetten. Uiteindelijk deed Veolia (voorheen ‘Van Scherpenzeel’), de partij die al jaren ons papier/karton inzamelt en recyclet, een aanbod dat het beste aansluit bij onze wensen en is de inzameling bij de HCK door hen opgestart. Ook de afdeling anatomie doet mee en levert de door hen verwijderde oude pacemakers en ICD’s in bij de afdeling hartcatheterisatie.”

Waardevolle grondstoffen
Uit de analyse van de verwerker is gebleken dat de oude pacemakers en ICD’s inderdaad veel waardevolle grondstoffen bevatten waar producenten in de elektronica-, chip- en aerospace industrie om zitten te springen zoals de metalen behuizing van titanium, de antennespoel van titanium en andere grondstoffen, de volledig recyclebare printplaat en de batterijen die voor het grootste gedeelte uit lithium-jodium en cadmium bestaan. 

Ziekenhuizen
De inzameling en de recycling is nu nog niet rendabel. De pacemakers en ICD’s zijn ingewikkeld om uit elkaar te halen (het kost veel tijd om te demonteren) en er worden nog te weinig aantallen ingezameld. “Daarom zijn we flink aan het lobbyen bij andere ziekenhuizen om ook mee te doen. Vooral perifere ziekenhuizen doen veel vervangingsoperaties. Inmiddels is er interesse van enkele ziekenhuizen. Hopelijk komen er nog meer bij. Op langere termijn is een dialoog met de producenten van pacemakers en ICD’s het doel, om hen te stimuleren producten te ontwerpen die geschikt(er) zijn voor recycling volgens de regels van ‘eco-design’.”

Elk jaar gaan in heel Nederland duizenden mensen onder het mes om hun pacemaker of ICD (inwendige cardioverter defibrillator) te laten vervangen door een nieuw exemplaar. “Zowel een pacemaker als een ICD is een klein, elektronisch apparaatje, waar veel waardevolle grondstoffen in zijn verwerkt. Dat die waardevolle grondstoffen na gebruik niet worden hergebruikt is in deze tijden van toenemende grondstofschaarste niet meer acceptabel. Bij de afdelingen hartcatheterisatie (HCK), inkoop en logistiek ontstond daarom het idee om te onderzoeken of de oude pacemakers en ICD’s gerecycled konden worden. Als het bij smartphones kan, dan moet het bij pacemakers en ICD’s ook kunnen, zo was de gedachte.”